Монголын хуульчдын холбоо, Нээлттэй нийгэм форумаас өнөөдөр “Захиргааны ерөнхий хуульд өөрчлөлт оруулах нэмэлт өөрчлөлтийн эрэн тойронд” сэдэвт хэлэлцүүлгийг хамтран зохион байгууллаа. Хэлэлцүүлэгт Монголын хуульчдын холбооны Захиргааны эрхзүйн хорооны гишүүд оролцож, холбогдох асуудлаар байр сууриа илэрхийллээ.

ТАЙЛБАР: Улс төрийн шийдвэр гаргах ажиллагаа гэж улс төрийн байгууллага, албан тушаалтны хуульд заасан бүрэн эрхэд шалгуургүйгээр заасан, эсхүл шүүхийн журмаар шалган тогтоох боломжгүй шийдвэр гаргах ажиллагааг ойлгоно. Улс төрийн албан тушаалтан, байгууллага дангаараа шийдвэр гаргасныг улс төрийн шийдвэр гаргах ажиллагаанд хамааруулах үндэслэл болохгүй.

5.1.1.төрийн гүйцэтгэх эрх мэдлийг хэрэгжүүлдэг төв, орон нутгийн бүх байгууллага гэсэн заалтуудыг шинэ хуулийн төсөлд өөрчлөлт оруулахаар тусгаж өгөөд байгаа аж.

Энэ нь Засгийн газар, яамдын эрх хэмжээг иргэн, ААН-үүдээс эрс өсгөж, эсрэгээрээ иргэн,  хуулийн этгээдийг Захиргааны ерөнхий хуулийн хамгаалалтгүй үлдээж байна гэсэн санааг мэргэжлийн хүрээнийхэн хөндөв. Энэ талаар МУИС-ийн ХЗС-ийн багш, Т.Мөнх-Эрдэнээс тодруулга авлаа.

-Захиргааны ерөнхий хуульд Засгийн газрын бүх шийдвэрийг шүүхээр хянахгүй байх өөрчлөлт орохоор яригдаж байгаа. Үүнийг та хэрхэн харж байна?

-Захиргааны ерөнхий хуулиар Засгийн газраас эхлээд нутгийн захиргааны бүх байгууллагуудын  үйл ажиллагааны суурь зохицуулалтыг бий болгож өгдөг.  Юун дээр ямар зарчим баримтлах юм. Иргэнийг яаж сонсох юм. Шийдвэрээ хэрхэн гаргах юм гэхчлэн нарийвчилсан зохицуулалтыг тусгаж өгсөн.

Уг хуулийн 3.1.7-д Засгийн газрын болон бусад захиргааны байгууллагын улс төрийн  шинжтэй үйл ажиллагаанаас бусад захиргааны шинжтэй шийдвэрийг Захиргааны хэргийн шүүх хянах  зохицуулалтыг тусгаж өгсөн. Гэтэл одоо ХЗДХ-ийн яамны албан ёсны цахим хуудсан дахь олон нийтэд нээлттэй байршуулагдсан шинэ хуулийн төсөлд 3.1.7 дугаар заалтыг бүхэлд нь өөрчлөн найруулчихсан байгаа.

Өөрчлөн найруулахдаа Засгийн газрын бүх шийдвэрийг Захиргааны хэргийн шүүх ХЯНАХГҮЙ байхаар тусгаж өгсөн байгаа юм. Түүнийг хэрэгжүүлэх ччиг үүрэгтэй яамд, агентлаг, орон нутгийн захиргааны байгууллагуудыг ч Захиргааны хэргийн шүүхээр хянахгүй  гээд заагаад өгчихсөн байна. Ийм өөрчлөн найруулалт хийчихсэн байна.

-Үүнийг яг яагаад буруу гэж үзэж байна вэ?

-Би судлаачийнхаа үүднээс энэ өөрчлөлтөөр иргэний эрхзүйн хамгаалалтыг үгүй хийх хэмжээний том заалт гэж харж байгаа. Засгийн газар иргэн, хуулийн этгээд рүү шууд чиглэсэн шийдвэрийг олноор нь гаргадаг. Тухайлахад, тамхины үйлдвэрийн зөвшөөрөл дураараа олгох, газрыг иргээнээс хураагаад авах утгатай шийдвэр гарч болно. Ийм төрлийн маргаан үүслээ гэхэд иргэн гомдолтой тохиолдолд  шүүхийн  байгууллагад хандах эрхгүй болчихож байгаа юм. Захиргааны хэргийн чиглэлд иргэн шүүхэд хандах эрхгүй болчихно гэсэн үг.

-Засгийн газрын шийдвэрээс үүдэн иргэн, хуулийн этгээд хохирлоо гэхэд Үндсэн хуулийн цэц хамгаалалт үүсгэж болох уу?

-Зарим хүмүүс Үндсэн хуулийн цэц дээр очоод хамгаалуулчихна гэж тайлбарлаад байгаа юм. Яг үнэндээ Үндсэн хуулийн цэц өөрөө маш хязгаарлагдмал хүрээнд үйл ажиллагаа явуулдаг. Зөвхөн Засгийн газрын Үндсэн хууль зөрчсөн шийдвэрийг л Засгийн газар хянадаг. Үндсэн хуулиас бусад хууль зөрчсөн маргааны цэц авч хэлэлцдэггүй. Тэгэхээр энэ үндэслэл оновчтой хувилбар биш.

-Тэгэхээр мэргэжлийн хүрээнийхний зүгээс ямар санал дэвшүүлэх вэ?

-Яг өнөөдөр энэ өөрчлөлтийн хүрээнд манай Захиргааны ерөнхий хууль ноцтой алдаатай гэж хэлэх боломжгүй. Өөрөөр хэлбэл, өнөөдрийн хүчин төгөлдөр хэрэгжиж Захиргааны ерөнхий хууль алдаагүй хэрэгжээд л явж байгаа. Тиймээс ч хуульчдын зүгээс энэ шинэ хуулийн төслөө эргэж хар. Иргэн, хуулийн этгээдийн эрхийг шууд байдлаар зөрчих нөхцөл байдал үүслээ. Засгийн газрын бүх шийдвэрийг шүүхэд хандах боломжгүй болгож хучимж болохгүй гэх санааг л дэвшүүлээд байгаа юм.

-Энэ хуулийн төслийг Засгийн газар  зарим нэг асуудал дээр эрх мэдлээ илүү зузаатгах гэсэн улс төрийн зорилгоор оруулж ирлээ гэж хардах үндэслэлтэй юу?

-Үүнийг тодорхой хэлж мэдэхгүй байна. Хүмүүс янз бүрээр л ярьж байгаа. Судлаачийн зүгээс иргэний эрхийг хамгаалах механизмыг оновчтой болгох чиглэлд үр дүнтэй ажиллаж байгаа хэлбэрээр үгүй хийх гээд байна гэх үүднээс асуудалд хандаж байгаа.

-Та яг тодорхой баримт дээр эдгээр заалтуудыг өөрчилснөөр иргэнд ийм  сөрөг нөлөө үзүүлнэ  гэдгийг тайлбарлаад өгөөч?

-Жишээ нь, нэг иргэн газар өмчилж байлаа. Тэр газрыг нь хурааж авах шийдвэр гаргачихлаа гэж бодъё. Иргэн нөхөн олговор  авмаар байдаг. Гэтэл Засгийн газар огт нөхөн олговор өгөхгүй гээд шийдвэр гаргачихсан байвал иргэн гомдоно. Тэгэхээр нь иргэн шүүхэд хандахаар шийдлээ. Хэрвээ шинэ хуулийн өөрчлөлтүүд энэ чигээрээ батлагдчих юм бол иргэн Захиргааны хэргийн шүүхэд хандах боломжгүй болчихож байгаа юм.

Share