“Би нэг удаа” булангийнхаа ээлжит дугаарт та бидэнтэй олон арван нийтлэлээрээ учран золгосон хүндтэй эрхмийг урилаа. Тэр бол нийтлэлч, “Монголчууд дэлхийд” төслийг санаачлан хэрэгжүүлж буй Г.Галбадрах. Бид түүнтэй сошиал орчинд талцал үүсгэсэн сэдэв болох хүн хэзээ хөгширдөг талаар ярилцсан юм.

Би нэг удаа “Хүн хэдийд хөгширдөг вэ?” гэсэн нийтлэл бичсэн юм. Тэр нийтлэлээрээ хөгшрөлт гэдэг хүний бие организмаас илүү оюун санаанд явагддаг процесс гэдгийг хөндөхийг зорьсон. Энэ талаараа залуучуудтай уулзах бүрдээ хэлж, ярихыг хүсдэг. 

Учир нь 30 гараад л өөрийгөө хөгширсөнд тооцох залуус Монголд олон бий. 30 нас хөгшин гэвэл 40 нас илүү хөгшин болж таарна. 50 нас хүрвэл шууд л ахмадын тоонд орох нь. 

Залуучууд оюун сэтгэхүйгээ ингэж хязгаарлаад байвал тэтгэвэртээ гарсан хүмүүс өөрсдийгөө хөгширсөнд тооцох нь аргагүй. 

Бодит жишээ ярьж өгье. Би өнөөдөр 66 настай. 1975 онд 10-р ангиа хамт төгссөн манай төгсөлтийнхөн уулзъя гэж тохирлоо. Гэтэл тэдний ярьж байгаа зүйлс ердөө даралт, эм тариа, ач зээгээр л хязгаарлагдаж байна. 

Сэтгэлгээгээ дагаад үг хэл, үзэл бодол, хүсэл мөрөөдөл нь хүртэл “хөгширчихсөн” нь харамсалтай. 

Залуу насандаа хөдөлмөрлөсөн юм чинь цаг нь болоход тэтгэвэртээ гарах нь зүйн хэрэг. Харин яг тэр цаг мөчөөс залуучууд “Хүүхдүүдээ харуулаад, өсгүүлээд авъя. Ажлаас тараад ирэхэд хоол ундтай байх юм байна” гэж боддог. 

Чухамдаа аав ээжийнхээ эрх чөлөөг өөрсдөө ч анзааралгүй хязгаарлаж эхэлдэг. Тэгэхээр аав ээж чинь санхүүгийн хувьд хараат болж эхэлнэ. Өөрийнхөө дураар гарч, үеийнхэнтэйгээ уулзах боломж нь хомсодно. Тиймээс “За хүүхдүүддээ тус болж байгаад үхэх юм байна” гэдэг сэтгэхүйтэй болчихдог. 

Гэтэл залуу байхад нь дүрэлзэж байсан тэр сайхан мөрөөдлүүд хаачив, яагаад тэтгэвэртээ гарсан ч аялж, хийж амжаагүй хүсэл сонирхлоо гүйцээж болохгүй гэж?

Анзаарч байхад АНУ-д хамгийн их аялж байгаа хүмүүс тэтгэврийн насныхан л байдаг. Найзуудаараа нийлээд аялж, казино тоглож цагийг сонирхолтой өнгөрүүлж байна шүү дээ. 

Тиймээс залуучууд хамгийн эхэнд өөрсдийгөө "Хөгширч байна" гэсэн бодлоо авч хаях хэрэгтэй.

Түүний дараа аав ээжийгээ хөгшин гэж оюун сэтгэхүйг нь блоклодог байдлаа болих хэрэгтэй. 

Би өнөөдөр нийгэмд чиглэсэн олон төсөл хөтөлбөрүүд дээр залуустай хамтран ажиллаж байна. Яагаад гэвэл өөрөөрөө үлгэрлэхийг хүссэн юм. Намайг харсан залуучууд “66 насандаа Галаа ахаас илүү байя” гэж боддог болчихвол нийгэмд олон зүйл өөрчлөгдөнө. Энэ бүрэн боломжтой гэдгийг дахин сануулж хэлье.